Havacılıkta maksimum uçuş güvenliği için gerekli olan, yardımcı seyrüsefer sistemlerinin en önemlilerinden  ILS hakkında kapsamlı bilgi topladım. umarım bu bilgiler faydalı olur.

ILS (INSTRUMENT LANDING SYSTEM)

Aletli iniş sistemi olarak tanımlanan ILS sistemi, yatay ve düşey olarak uçağa kılavuzluk görevi yaparak, uçağın piste otomatik olarak inmesini sağlar. Özellikle bulut tavanının düşük, görüşün kısıtlı olduğu sisli, yağmurlu ve karlı havalarda güvenli, görüş mesafesinin yüksek olduğu durumlarda ise güvenliğin yanısıra konforlu bir yaklaşma ve iniş yapılmasına imkan sağlar. ILS Sistemi Localizer, Glide Slope ve Marker serisinden (Dış marker ve Orta Marker, özel durumlarda da İç Marker) oluşan yaklaşma ve iniş için, uluslararası olarak kullanılan bir Seyrüsefer Yardımcısı'dır. Kule ve SSY cihazları odasına tesis edilen Remote Control (Uzaktan Kontrol) sistemi Localizer, Glide Slope ve Markerların uzaktan kontrolüne ve izlenmelerine imkan vermektedir.

Localizer ve Glide Slope'un çalışma prensibi, 90 Hz ve 150 Hz frekansları ile iki sinyal arasındaki modülasyon derinliği (DDM) farkının ölçülmesine dayanır. Bu seyrüsefer frekansları, doğru yaklaşma course 'unu (DDM=0) ve belirtilen Glide Path açısını (DDM=0) bulmak için kullanılır.


1. LOCALİZER :

Havaya yayılan elektronik sinyaller vasıtasıyla uçağın pist merkez hattı doğrultusunda yaklaşmasını ve tam olarak karşılamasını sağlar. (Yatay Kılavuzluk)

Localizer, VHF bandında, 108-112 MHz frekans aralığında çalışır, yatay bir rehber düzlem oluşturarak pilotun yaklaşık 30 km mesafede sağ/sol yaklaşma course'unu seçmesine olanak verir. Taşıyıcı çıkış gücü 5-15 W mertebelerindedir. Anten yayınları iki patern meydana getirecek şekildedir. Anten radyasyon paterni, rehber düzlemde 90 Hz ve 150 Hz'lik modülasyon frekansları için tamamen aynı genlikte oluşur. Localizer cihazını kullanarak inmekte olan uçağın solunda 90 Hz'lik modülasyon sinyali, sağında 150 Hz 'lik modülasyon sinyali üstün olacaktır. Bu iki paternin birbirlerini kestikleri kısmında (pist merkez hattı doğrultusunda) bir course meydana gelir. Buna CENTRE LINE (CL / merkez hat çizgisi) yada LOCALİZER COURSE'u denir. Bu course içerisinde uçan bir uçak pist doğrultusunda yaklaşır ve uzaklaşır. Dış Marker istikametine doğru pist üzerinden geçerek uzanan Course'a FRONT COURSE ve tam tersi istikametine doğru uzanan Course'a BACK COURSE denir. Localizer vericileri 25 mile kadar güvenilir olarak sinyal yayınlar. Localizer Course'un kullanım açısı 3 derecedir. Pist merkez hattına göre 1.5 derece sağ ve 1.5 derece soldadır. ILS' in tanıtma işaretleri Localizer antenlerinden yayınlanır. İlk önce bir I harfini takiben 3 harfli mors kodu şeklindedir. (IANK gibi). Localizer antenlerinden ses yayını da yapılabilir, talimat ve malumatlar pilota iletilebilir.

LOC anteni merkez hattı uzantısı üzerine, pist sonundan itibaren 200-360 m ileriye yerleştirilir. LOC vericisi anten çevresine konumlandırılan shelter'ın içerisine monte edilir.

Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login

Localizer Antenleri


2. GLİDE PATH (SLOPE) :

Aynı şekilde havaya yayınlanan elektronik sinyaller vasıtasıyla uçakların piste uygun süzülme açısında yaklaşmasını ve inişini sağlar. (Düşey Kılavuzluk)

Glide Slope, UHF bandında, 328-336 MHz frekans aralığında çalışır ve Glide Path düzlemini üretir. Glide Path, açısına bağlı olarak piste göre belirli bir yüksekliğe sahiptir.

Glide Path antenleri Localizer'lerde olduğu gibi altlı ve üstlü olmak üzere iki adet yayın paterni meydana getirir. Anten radyasyon paterni dünya yüzeyi ile etkileşim sonucu oluşur ve Glide Path düzleminin aşağısında 150 Hz modülasyon, yukarısında 90 Hz modülasyon sinyali üstündür. Glide path düzleminde, her iki modülasyon sinyali de aynı genliğe sahiptir. Bu iki paternin birbirlerini kestikleri yerlerde bir course daha meydana gelir. Her Glide Path vericisi beraber çalıştıkları Localizer frekansları ile eşleştirilmiştir. Pilot Localizer'a bağlandığında Glide Path'da otomatik olarak devreye girer.

İnmekte olan uçağın yaklaşma düzlemini gösteren hüzme, rehber düzlemin dikey course'u ile yatay glide path düzleminin kesişmesi ile şekillendirilir.

GS (Glade Slope) anteni pist merkez hattından ortalama 120-180 m mesafeye yerleştirilir. Glide Path için referans yüksekliği, pist threshold'undan yukarıya doğru ortalama 15 m olarak tespit edilmiştir. GS anten direği ve pist threshold'u arasındaki (286-344 m) uzaklık bölgesel koşullara bağlı olan süzülüş açısından ve threshold (Eşik) üzerindeki 15 m yükseklikten hesaplanır.

GS vericisi anten çevresinde kurulu bulunan shelter içerisine yerleştirilir.

Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login

Glide Path Anteni


3. MARKERLER :

Pist merkez hattı boyunca tesis edilen Marker'ler, ILS yaklaşması yapan uçaklara yaklaşma yolu üzerinde işaret vererek pilotun pist başına ne kadar mesafede olduğunu bildirir. ILS Sisteminde genellikle 2 ,özel durumlarda ise 3 marker istasyonu bulunur. Bu vericiler, aynı taşıyıcı frekansta (75 Mhz) yukarıya doğru dikey sinyal yayınlanır. Sürekli olarak değişen morse kodunda anahtarlanmış sinyaller ve farklı modülasyon frekansları tarafından biçimlendirilir.

Dış marker taşıyıcı frekansı 400 Hz ile modüle edilmiş ve kısa çizgi anahtarlamalıdır. Orta marker taşıyıcı frekansı 1300 Hz ile modüle edilmiş ve kısa çizgi-nokta anahtarlamalıdır. İç marker taşıyıcı frekansı 3000 Hz ile modüle edilmiş ve nokta anahtarlamalıdır.

Her bir marker huzmesi bir ortak anten huzmesi üzerinden dikey olarak yukarıya doğru 75 MHz taşıyıcı frekansı üzerinden özel bir kodda alınır.

Coğrafi koşullar veya diğer sebeplerle marker tesis edilememesi halinde; Glide Slope cihazı ile birlikte pist başına mesafe konusunda bilgi sağlamak üzere DME cihazı tesis edilebilir. ILS sisteminin uygun yaklaşma ve pist ışıklandırma cihazları ile desteklenmesi de esastır. Marker istasyonlarına ek olarak DME sistemleri kullanıldığında, değişik yerleşim alternatifleri vardır, örneğin;

- GS anteni üzerine DME anteni (DME transponder'ı GS shelter'ı içerisinde),

- LOC shelter'ı çatısı üzerinde DME anteni (DME transponder'ı LOC shelter'ı içerisinde),

- DME transponder'ı ayrı bir shelter'da, DME anteni de onun çatısında,

- DME transponder'ı ayrı bir shelter'da, DME anteni de ayrı bir direk üzerinde,

Pistte her iki doğrultudan da yaklaşmaya olanak sağladığı için, son iki konfigürasyon daha çok tercih edilir. Shelter (Cihaz Barınağı) pistin ortalarına doğru ve piste çok yakın yerleştirilir. Touchdown 'un tamamen 0 m. 'de olması için, touchdown ve DME yerleşimi arasındaki çalışma zamanı farkları daima ilave edilir.

İnner Marker ( İç Marker-IM)

Pist başından 75m ile 450m arasında tesis edilir.

Middle Marker (Orta Marker-MM)

Pist başından 900 m ile 1200m arasında optimum 1050m mesafeye tesis edilir. İnişte olan uçağın pilotuna önemli bir karar noktası olan bu mesafede bulunduğunu ikaz eder.

Outer Marker (Dış Marker-OM)

Pist başına Middle Markerden daha uzakta, iniş hazırlıklarının yapılması için gerekli pist başından 6500m ile 11100m arasında optimum 7200m' de özel bir mesafeye tesis edilir ve inişe başlayan uçağın pilotuna bu mesafede olduğunu ikaz eder.


ILS YAKLAŞMASI KATEGORİLERİ

ILS sistemi ile yapılan inişlerde minima diğer Seyrüsefer Yardımcı cihazlarına (VOR,DME,NDB) nazaran daha düşüktür (daha iyi).Categori I ILS sistemi ile yere nazaran 60 metre, Categori II ILS sistemi ile yere nazaran 30 metre iniş minimasına CAT III ILS sistemi ile minimasız bir inişe ulaşılabilmektedir.

Karar yüksekliği (DH/Decision Height) ve pist görüş mesafesi, (RVR/Runway Visual Range) açısından 3 tip ILS yaklaşması vardır.

CAT I : DH >60m (200ft) Visibility > 800m veya RVR > 550m

CAT II : 60m (200ft) > DH > 30m (100ft) RVR >350m

CAT III a : DH <30m (100ft) RVR >(200m)

b : DH <15m (50ft) 200m > RVR > 50m

c : DH Minimum yok RVR Minimum yok

ILS sisteminin bir havaalanına tesis edilebilmesi için havaalanı civarının topoğrafik yapısının uygun olması, gerek ILS sisteminden yeterli kalitede sinyal elde edilebilmesi, gerekse piste uygun açıda direk yaklaşma yapılabilmesi açısından önemlidir. Havaalanı civarındaki arazi yapısının uygun olması halinde ancak, ILS sistemi tesis edilerek fayda sağlanabilir.


ILS SİSTEMİ HASSAS VE KRİTİK SAHALARI

ILS Sistemi çalışma sistemi itibariyle en fazla arazi gereksinimi olan Seyrüsefer Yardımcısıdır. Bunun temel sebebi sinyalin, esas itibari ile Düzeltilmiş Sahada (BFA-Beam Forming Area) oluşmasıdır. Ayrıca Düzeltilmiş Saha haricinde civarda oluşan yapılaşmaların sebep olduğu yansımalar (multipath) da uçakta alıcısının yanılmasına sebeb olabilmektedir. Bu sebeple pist e trafında yapılacak her türlü yapılaşma kontrol altına alınmalıdır.

Localizer ve Glide Path cihazının temel arazi ihtiyacları Kritik ve Hassas olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Kritik ve Hassas sahaların boyutları Cihazın kategorisine, uçak boyutuna ve anten eleman sayısına göre değişmekle birlikte tipik olarak aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

Localizer Kritik ve Hassas Sahaları :

Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login


Glide Path kritik ve hassas sahaları :

Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login


Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login




"TÜRKİYE DEKİ MEVCUT ILS DURUMU"

ILS'YE SAHİP HAVALİMANLARI

Adana: 05 pisti için CAT 1.

İzmir Adnan Menderes: 16 için CAT 1, 34 için CAT 1 ve 2

Antalya: 36R için CAT 1.

İstanbul Atatürk: 18L, 06, 24 pistleri için CAT1, 36R için CAT 2.

Dalaman: 01 pisti için için CAT1.

Ankara Esenboğa: 03R, 21L, 03L, 21R pistlerinde CAT1 ve CAT2.

Milas/Bodrum: 11 ve 29 pistleri için CAT1 ve CAT2.

Nevşehir Kapadokya: 11 pisti için CAT1.

Tekirdağ/Çorlu: 05 pisti için CAT1.

Trabzon: 11 pisti için CAT1.

Bursa/Yenişehir: 25R pisti için CAT1.

Eskişehir/Anadolu: 09 pisti için CAT1.

Kars: 06 pisti için CAT1.

İstanbul Sabiha Gökçen: 06 ve 24 pistleri için CAT1.

Samsun Çarşamba: 13 pisti için CAT1 ve CAT2.

Denizli Çardak: 24 pisti için CAT1

Erzurum: 26R için CAT1

Kayseri Erkilet: 25 için ILS CAT1

Muş: 29 için CAT1



TAHDİTLİ KULLANILABİLECEK MEYDANLAR

Ağrı: 16 pisti için pas geçme sahaları manialar nedeniyle uçaklar ILS ile en çok 165 metreye kadar alçalabilir.

Edremit/Körfez: 05 pistine manialar nedeniyle kurulacak ILS'de uçaklar en çok 200 metreye kadar alçalabilecek. Mevcut sistemlerle uçaklar halen 230 metreye kadar alçalabiliyor. Diğer pist 23'te ise manialar nedeniyle ILS kurulsa bile uçaklar 345 metreye kadar alçalabilecek. Bu ILS limitlerinin çok üzerinde.

Gaziantep: 28 pistine kurulması durumunda uçaklar 165 metreye kadar alçalabilecek.

Sinop: Hava trafiğine açık olmayan meydan için yapılan değerlendirmede, 23 pisti için pas geçme sahalarındaki ILS yüzeyleri manialar tarafından tahditleniyor. Bu piste yapılacak ILS yaklaşmalarında uçaklar en fazla 120 metreye kadar alçalabiliyor.

Uşak: 26 pisti tarafındaki manialar nedeniyle uçaklar 200 metreye kadar alçalabilecek.



ILS KURULABİLECEK MEYDANLAR

Balıkesir: 18 pisti için CAT1 ILS mümkün. 36 pistine kurulacak ILS'de manialar nedeniyle uçaklar pist başına göre 77 metreye kadar alçalabilecek. Askeri otoritenin onayı bekleniyor.

Batman: 02 pistine CAT1 ILS kurulumu mümkün. Askeri otoriteden onay bekleniyor.

Çanakkale: 04 pisti için CAT1 ILS kurulabilir.

Diyarbakır: 16 ve 34 pisti için CAT1 ILS mümkün. Çalışmalar başladı.

GAP: 04/22 pistleri için CAT1 şartlarında ILS mümkün.

Konya: 01 ve 19 pistleri için CAT1 ILS kurulabilir. Meydanda ILS tesisi askeri otoritenin iznine bağlı. Gerekli girişimlerde bulunuldu.

Malatya/Erhaç: 21 pisti için CAT1 ILS mümkün. Askeri otoriteden izin alındı, çalışmalar başladı.

Şanlıurfa: 33 için CAT1 ILS kurulabilir.

Selçuk/Efes: 09 için CAT1 ILS mümkün.

Sivas: 01 pisti için CAT1 ILS kurulabilir.



HANGİ MEYDANLARDA KURULAMIYOR

Adıyaman: 05 pisti için CAT 1 ILS kurulabilir. Ancak pist sonuna göre 30 metre mesafede 60 metreye varan kot düşüklüğü nedeniyle localizer cihazı konulamıyor.

Zonguldak Çaycuma: Piste çok yakın ve yüksek manialar nedeniyle tahditli bir meydan. Seyrüsefer cihazlarının yayın problemleri nedeniyle mevcut alçalma usulleri de direkt yaklaşma sağlanamıyor. ILS kurulumu mümkün değil.

Elazığ: Meydanın 13 ve 31 pistleri için yapılan çalışmada manialar nedeniyle ILS kurulsa bile uçaklar pist başına göre 459 metreye kadar alçalabilecek. Bu yükseklikten pist görüşünün sağlanması ve inişin gerçekleştirilmesi mümkün değil.

Erzincan: ILS sinyalleri maksimum 2 bin 660 metreye ulaşıyor. Ancak manialar nedeniyle uçaklar 3 bin 600 metreye kadar alçalabiliyor. Sinyal aşağıda kalacağından ILS alçalması mümkün değil.

Antalya Gazipaşa: Hava trafiğine kapalı olan Gazipaşa'nın 08/26 pistlerine manialar nedeniyle kara tarafından yaklaşma yapılması ya da kara tarafına kalkış yapılması mümkün değil. İniş ve kalkış için pistin ancak tek taraflı kullanılması (deniz tarafından) mümkün. 08 pisti için yapılan etütlerde yaklaşma ve pas geçme yüzeylerini delen yüksek manialar (pist başından 1.8 km'de 212 metre, pist sonundan 2.5-3.5 km mesafede yükseklikler 298-1072 metre arasında değişen manialar bulunuyor. ILS kurulumu mümkün değil.

Kahramanmaraş: 08/26 pistleri için yapılan değerlendirmede 15 km uzaklıkta 2726 metre yüksekliğindeki Milcan Tepesi nedeniyle uçakların süzülme açısı yayınını yakalayamıyor. Ayrıca Ahır Dağı (2513 metre) gibi manialar nedeniyle ILS kurulumu mümkün değil.

Mardin: Suriye sınırına 13 km olması nedeniyle 03 pisti tarafı için ILS kurulumu mümkün değil. 21 pisti için 930 metrelik mania bulunması için bu yönde ILS nitelikleri sağlanamıyor.

Siirt: Pistin yakınında Kırmızı Dağı (341 metre), Horoz Tepe (346 metre) ve meydan çevresinde yüksek dağlık arazi nedeniyle uçakların süzülüş rotasını yakalamaları mümkün değil.

Süleyman Demirel: 05/23 pistinin kuzey doğrultusunda 7.4-12 km mesafede 1148-1586 metre arasında değişen manialar nedeniyle ILS yüzeyleri deliniyor. Uçakların pist başında 330 metrenin altına alçalmaları mümkün olamıyor. ILS kurulumu mümkün değil.

Tokat: Her iki pist yönünde çok sayıda mania ILS kurulumunu engelliyor. Uçaklar ancak 660 metreye kadar alçalabiliyor.

Van: 03/21 pisti doğrultusunda yaklaşma ve pas geçme yüzeylerinde 5.5-12.5 km mesafede 492 metreye varan yüksek manialar nedeniyle ILS yüzeyleri deliniyor.

ağrıda mı bi yerde bu sistemin olmayışından bir kaza olmuştu yanlış mı hatırlıyorum demek istedim gerçekten önemli bir sistem.

2003 yılında THY nin RJ-100 tipi yolcu uçağı Diyarbakır'a inişi sırasında düşmüştü. yetkili otoriterler tarafından bu kazanın en büyük nedeni, kötü hava koşullarında kullanılması mutlak gerekli olan ILS sisteminin Diyarbakır havalimanında bulunmayışı olarak gösterildi.

Aşağıdaki resimde,yeryüzünde konuşlu bulunan ILS teçhizat bileşenleri ile bir uçağın ILS kullanarak yaptığı iniş sırasında, uçağın durum cayrosu göstergesinin(attitude indicator) uçağın bulunduğu konuma göre aldığı durum resmedilmiştir.

Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login

5 ***** yıldız veriyorum kaliteli bir bilgilendirme...