YAZAR:Aziz Emre Sifoğlu

Akıllı Bombalar serisinin 2. bölümünde sizlere 8-24 km menzilden bırakılabilen günümüzün en etkili hassas isabet oranına sahip diğer Stand-Off uçak bombası/mühimmatı olan JDAM'dan (Joint Direct Attack Munition/Müşterek Doğrudan Saldırı Mühimmatı) bahsedeceğim.

Çöl Fırtınası, akıllı bombaların ilk yaygın kullanımının olduğu operasyondu. Körfez Savaşı sırasında kullanılan akıllı mühimmatlar çoğunlukla Lazer Güdümlü Bombalardı (LGB). LGB'ler yerden veya havadan bir lazer işaretleyicisi tarafından aydınlatılan hedefe doğru yönlenirler. Optik dalga boyları su tarafından absorbe edildiğinden, sis, bulut veya yağmur gibi olumsuz hava koşulları, lazer güdümlü bombaların kullanımını sınırlarken, açık havalarda (gündüz veya gece) kesin doğruluk sağlarlar.

1990'ların başında, USAF Genel Sekreteri General McPeak, LGB'ler gibi olumsuz hava şartlarından etkilenmeden herhangi bir havada hedefleri vuracak hassas güdümlü bir bomba talebini ilgili üreticilere iletti.

1980'lerin başından beri ABD Hava Kuvvetleri Silahlanma Laboratuvarı, bombalar için olası yeni bir atalet yönlendirici sistem araştırıyordu. USAF mühendisleri, JDAM'a çok benzeyen, test düşüşlerinde iyi sonuçlar veren bazı eklenti-kuyruk kitleri üretmişlerdi.

1991'in sonlarında, ABD Hava Kuvvetleri ve ABD Donanması, düşük maliyetli, genel amaçlı hassas güdümlü bombaların yeni bir sınıfı için ortak gereklilikler oluşturdu. Program başlangıçta AWPGM (Adverse Weather Precision Guided Munition/Olumsuz Hava Hassas Güdümlü Mühimmatı) olarak isimlendirildi, ancak sonunda JDAM (Müşterek Doğrudan Saldırı Mühimmatı) ismi seçildi.

1995 yılında McDonald Douglas şirketi, envanterdeki 1000 lb ve 2000 lb sınıfı mevcut "aptal" bombaları, kit başına $18.000 USD bedelle GPS/INS (Küresel Konum Belirleme Sistemi/Atalet Navigasyon Sistemi) güdümlü akıllı bombalara dönüştürecek 4.635 adet ayarlanabilir kuyruk kanatları, bir kontrol bilgisayarı, bir atalet seyrüsefer sistemi ve bir GPS alıcısı içeren kuyruk kiti üretimi işini aldı.

İlk JDAM'lar 1997, 1998 ve 1999 yıllarında gerçekleştirilen operasyonel testleri takiben teslim edildi. Testler sırasında, uçakların uçabildiği tüm olumsuz hava koşulları da dahil olmak üzere 450'den fazla JDAM kullanıldı ve 9.6 metre doğruluk oranı elde edilirken %95'lik bir sistem güvenilirliği kaydedildi.
Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login

JDAM'ı oluşturan unsurlar.

1.Savaş Başlığı
2.Süspansiyon Pabuçları
3.1760 Arayüzü
4.Ceket
5.Kaplama
6.Güdüm Bölümü
7.Kanatlar

JDAM yüklenilecek hava araçlarında görev planları kalkıştan önce görev bilgisayarına yüklenebilir, uçuş sırasında bombayı bırakmadan önce pilot tarafından manuel olarak değiştirilebilir veya hava aracında bulunan algılayıcılarla hedef belirleme yoluyla otomatik olarak girilebilir ve görev planı serbest bırakma zarfı, hedef koordinatları ve silah terminal parametrelerini içerir.

Taşıyıcı hava aracından otomatik olarak hedef bilgisi yüklenen mühimmat otomatik olarak bırakma noktasına gelindiğinde serbest bırakılır. Mühimmatın gövdesine tutturulmuş sabit aerodinamik yüzeyler ile manevra kabiliyeti ve menzili arttırılır.

Bir kez serbest bırakıldıktan sonra, bombayı GPS/INS sistemi devralarak hava durumundan bağımsız olarak hedefe doğru yönlendirir. Güdümleme, Küresel Konumlandırma Sisteminin (GPS) 3 eksenli Atalet Navigasyon Sistemi (INS) ile sıkı bir şekilde bağlanmasıyla gerçekleştirilir. Güdüm Kontrol Birimi (GCU) hem GPS destekli INS çalışma modunda 13 m CEP, hem de sadece INS çalışma modunda 30 m CEP değerleri ile hedefe isabet sağlar.

JDAM, bir sortide bir hedefe olabileceği gibi çoklu hedeflere de 10-90 derece açılarda çok alçaktan çok yüksek irtifaya kadar bırakılmaya uygundur. Buna örnek olarak B-2'den 80 JDAM'ın birden fazla hedefe tek geçişte bırakılmasını gösterebiliriz.
Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login

B-2'den JDAM bırakılışı.

JDAM güdüm kiti 2.000 lb BLU-109 / Mk 84 (GBU-31 JDAM), 1.000 lb BLU-110 / Mk 83 (GBU-32 JDAM) veya 500 lb BLU-111 / Mk 82 (GBU-38 JDAM) bombalarında kullanılmakta olup, B-1B, B-2A, B-52H, AV-8B, F-15E, F / A-18C / D / E / F, F-16C / D, F-22, A-10, F-35 ve MQ-9 Reaper insansız hava aracı tarafından atılabilmektedir.

Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login

JDAM tipleri.

Türk Hava Kuvvetleri'nde JDAM ve Milli Hassas Güdüm Kiti Çalışması.

Türk Hava Kuvvetleri tarafından da kullanılan GBU-31 (V) 1/B, 946 kg (2085 lb Mk84 bombası için), GBU-31 (V) 3/B, 981 kg (2162 lb BLU-109 Nüfuz Edici Bomba) ile GBU-38 253 kg (558 lb MK82 bombası için) JDAM modelleri, sadece silah yönetim sistemi ile entegrasyon için uygun yazılım güncellemelerine sahip bir dijital INS / GPS sistemine sahip F-16'lar tarafından atılabilmektedir.
Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login


Hassas Güdüm Kiti testi.

ASELSAN ve TÜBİTAK SAGE tarafından geliştirilip, 2015 yılından itibaren seri üretimi yapılarak teslim edilmeye başlanan ve 40000 ft (12 km) irtifada 25 km menzile ulaşan HGK (Hassas Güdüm Kiti) ile yurtdışından temin edilen mühimmatlara göre daha düşük maliyetle envanterdeki 500 lb Mk-82, 1000 lb Mk-83 ve 2000 lb Mk-84 genel maksat bombalarını "akıllı" bombalara / Nüfuz Edici Bombalara (Mk-84) dönüştürmekte, böylece mevcut bombalar, her tür hava koşulunda, uzak mesafeden atıldığında bile, 6.3 m sapma değerinde yüksek hassasiyetli vuruş yeteneği kazanmaktadır. Bu da bombaların kullanıldığı F-16 Blok 40 ve F-4E 2020 uçaklarımızın tehlikeli bölgeye yaklaşmadan, güvenli bir şekilde görevlerini tamamlamalarını sağlamaktadır.

Kabiliyetleri:

• Uçuş sırasında yeniden hedef belirleme

• Elektronik karıştırmaya dirençlilik

• Tüm hava koşullarında çalışma

• Düşük ikincil hasar

Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login

JDAM yüklü Türk Hava Kuvvetleri F-16'sı.
Guests are not allowed to view images in posts, please You are not allowed to view links. Register or Login or You are not allowed to view links. Register or Login

Milli 2000 lb Nüfuz Edici Bomba (NEB)

Kaynaklar:

You are not allowed to view links. Register or Login

You are not allowed to view links. Register or Login

You are not allowed to view links. Register or Login

You are not allowed to view links. Register or Login

You are not allowed to view links. Register or Login

You are not allowed to view links. Register or Login

You are not allowed to view links. Register or Login

Kaynak: You are not allowed to view links. Register or Login